แนวคิดแบบหมวก 6 ใบ -- มาวิเคราะห์กันๆ

การคิดแบบ Six Thinking Hats หรือ การคิดแบบหมวก 6 ใบ นั้น คิดขึ้นโดย
ดร.เอ็ดเวิร์ด เดอ โบ โน เป็นปรมาจารย์ทางด้านการคิดชาวอังกฤษ

เขาเห็นว่า คนส่วนใหญ่นั้น มักจะเอาข้อเท็จจริง อารมณ์ หรือเหตุผลส่วนตัว มาปะปนกันในการถกเถียงเพื่อหวังเป็นผู้ชนะ
ซึ่งวิธีการคิด การหาเหตุผลดังกล่าวข้างต้นเป็นวิธีที่ผิดและเสียเวลา ดังนั้นในช่วงต้นศตวรรษที่ 1970 เขาจึงเสนอวิธีคิดแบบ การคิดแบบหมวก 6 ใบขึ้น โดยแยกกรอบความคิดออกเป็นด้านๆ อย่างชัดเจน จากนั้นจึงวิเคราะห์หา เหตุผลภายในกรอบความคิดนั้นๆ อันจะช่วยพิจารณาสิ่งต่างๆ ได้ครอบคลุม และมีคุณภาพมากขึ้น แทนที่จะคิดทุกด้านในเวลาเดียวกัน ซึ่งมักก่อให้เกิดความสับสน

เรามาลองดุกันว่า หมวกทั้ง 6 ใบ มีวิธีใช้ยังไงกันบ้างนะครับ

โดยผมจะจำลองสถานการณ์ในห้องเรียนแห่งหนึ่ง มีอาจารย์กำลังสอนอยุ่ โดยมีนักเรียนยิงมุขแข่งขึ้นมา ในชั้นระหว่างการเรียนการสอน

หมวกสีขาว - หมวกสีขาวนี้จะให้เราคิดถึงข้อมูลเท่านั้น เป็นข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้น ล้วนๆ

หาก คิดโดยใช้หมวกสีขาวก้จะเข้าใจเพียงแค่ อาจารย์สอนหนังสือในห้องและมีนักเรียนคุยกันเท่านั้น


หมวกสีแดง - หมวกสีแดงนั้นตรงกันข้ามกับสีขาว คือไม่สนใจ ข้อมูล แต่จะเน้นด้านอารมณ์และความรู้สึกเท่านั้น

เมื่อใช้หมวกสีแดงในการมองสถาณการณ์ข้างต้น เราจะมองได้ว่า อาจาร์ยโมโห เพราะรู้สึกว่าเด็กกำลังคุกคามและไม่ให้เกียรติในการสอน นักเรียนก็หงุดหงิดเพราะเพื่อนคุยแข่ง เรียนไม่รู้เรื่อง เพราะพื่อนคุยแข่งกับอาจารย์


หมวกสีดำ - หมวกดำจะเน้น คิดโดยโจมตีจุดอ่อน หรือข้อเสีย ในเรื่องนั้น ผู้คิดตั้งข้อสงสัยกับสิ่งที่เกิดขึ้น ประโยชน์ของหมวกดำจะทำให้เราเข้าใจจุดอ่อนของสิ่งๆนั้น(หรือตนเอง) เพื่อ มองเห้นปัญหาได้

ในชั้นเรียนที่มีเด็กคุยแข่งกับอาจาร์ยนั้น เมื่อมองผ่านหมวกสีดำ เราจะเห็นว่า ชั้นเรียนนนั้นเราไม่ได้อะไรเลย เสียเวลา
อาจาร์ย์ก้ไม่ได้สอน เด็กก็ไม่ได้ความรู้ อาจารย์ขาดความน่าเชื่อถือ หรือเด็กไม่มีความตั้งใจที่จะเรียน


หมวกสีเหลือง - จะมองไปในด้านดีของสิ่งที่เราจะคิด พยายามหาสิ่งดีๆในสิ่งที่เกิดขึ้น ถึงจะต้องขุดกันก็เถอะ

หากเรามองแบบหมวกสีเหลือง การที่เด็กคุยกันก้เหมือนกับการแบ่งโอกาสในการพูดอย่างเสมอภาค เด้กก็มีสิทธิจะคุยได้ด้วย หรือไม่ก้ เด็กคุยกันก้แสดงว่ามีเรื่องที่น่าจะสนุกสนาน บรรยากาสในห้องก็ไม่ตรึงเครียด นักเรียนที่คุยน่าจะเป็นคนมีอัธยาศัยดี


หมวกสีเขียว - คือความคิดที่สร้างสรรค์ นำมาซึ่งทางเลือกใหม่และวิธีแก้ปัญหาใหม่ เราต้องไม่ตัดสิน แต่ต้องตั้งข้อเสนอแนะความคิด ไอเดีย หรือมุมมองใหม่ๆขึ้นมา

ในเหตุการณ์ที่นักเรียนคุยกัน ครูอาจจะมองเห็นจุดอ่อนของตัวเอง แล้วกลับไปตีโจทย์ว่าทำไมเด็กไม่ตั้งใจเรียนแล้วหาวิธีการสอนใหม่ๆ หรือ อาจารย์อาจจะถือโอกาสพุดคุยกับเด้กบ้าง ถือโอกาสสร้างสัมพันธ์ให้เกิดขึ้น


หมวกสีฟ้า - เป็นหมวกคิดของการวางแผน การจัดลำดับขั้นตอน หมวกสีฟ้าจะเป็นเหมือนประธานของที่ประชุมเป็นผู้บอกว่า เมื่อไรควรสวม หมวกสีใดหรือเปลี่ยนสวมหมวกสีใด

การคิดแบบหมวกสีฟ้าอาจครอบคลุม ประเด็นต่างๆ อาทิ ถึงตอนนี้เรากำลังคิดแบบใดอยู่ และคืบหน้าไปถึงไหนแล้ว อะไรคือข้อสรุปที่ได้จากการทบทวนหลายรูปแบบ (หลายหมวกความคิด) และมีข้อน่าสังเกตหรือข้อท้วงติงใดบ้าง (เช่น กำลังหลงประเด็นอยู่หรือไม่ หรือใช้ความคิดแบบหมวกสีแดง มากไปหรือไม่)


ถ้ายังมึนๆแต่สนใจลองเข้าไปอ่านที่นี่ครับ

http://ccsmail.sut.ac.th/e-ru/student/sendfile/file325.doc

http://library.uru.ac.th/webdb/images/thedu16.htm


เอามาจาก http://siolence.exteen.com/20080401/entry


-3-

มาวิเคราะห์กันม่ะๆๆ เพื่อลบอคติกันนะคะ

หมวกสีขาว - ได้ทำงานวิชาโครงการ, มีเงินให้เอามาใช้ในโครงการ, ได้ทำงานอาสา

หมวกสีแดง - ไม่อยากเรียนวิชานี้, อ.น่าเบื่อ+รำคาญ สอนแบบปญอ. อ.กลับกลอก ทำให้เพื่อนต้องทะเลาะกัน


หมวกสีดำ - อ.แก้ไขปัญหา ทำตัวเป็นสื่อกลางที่ดี ไม่ใช่อำนาจในทางที่ไม่ควร เปิดโอกาสให้เด็กคุยกันมากขึ้น สามารถชี้แจงข้อสงสัยได้อย่างตรงไปตรงมา

หมวกสีเหลือง - ได้ลงมือทำงานกันเอง, ได้ทำงานกับเพื่อนๆ, สนุกสนาน,ได้เปิดมุมมองใหม่,เรียนรู้ที่จะทำงานในสิ่งแวดล้อมที่ต่างออกไป


หมวกสีเขียว - ปรับปรุงรูปแบบการสอนให้น่าสนใจ แล้วทำให้เด็กเข้าใจ วิชาเรียน ตามหลักของวิชา และงานจริงๆ ไม่ใช่ว่า งานทำด้วยจิตอาสา แต่ประเมินผลเป็นคะแนน


หมวกสีฟ้า - คิดว่าตอนนี้ควร ใช้เหตุผลมากๆ เพราะเหตุผลที่เรามีถือเป็นความจริง ที่ไม่ได้ถูกดัดแปลง คนที่เข้ามา จะเห็นได้ถึงความจริงนี้ อาจจะมีการใช้อารมณ์บ้าง แต่ต้องใช้ให้น้อย คิดเหตุผลให้มาก เรื่องนี้เกี่ยวพันหลายฝ่าย และหลายคน


**มั่วๆนะ ลองคิดดู แต่คิดหาข้อดีให้อ.ยังไม่ได้ นอกจาก อ.ทำให้เรารู้สึกกลับไปเป็นเด็ก อีกครั้ง

ชอบหมวกสีแดงอ่ะ 555